FİZYOLOJİK VE PSİKOLOJİK TEPKİLER
0-3 yaş,4-6 yaş,7-12 yaş ve 13-18 yaş aralıklarına göre değerlendirilir.
0-3 YAŞ TEPKİLER
Kendilerini tam anlatamazlar
ağlama
sık kucağa alınma isteği
dokunma ihtiyacı
belirli ses,görüntü,kokudan kaçınma
anne baba ile sürekli birlikte olma isteği
ayrılmak istememe
kabuslar
yatak ıslatma
konuşmada gerileme
saldırgan ve ürkek tavırlar
!!!Küçük yaştan itibaren çocuk için rutinler oluşturmak gerekli.
0-3 Yaş Neler yapılabilir
Çocuk tepkilerini normal görme
Düzenli beslenme,uyku programı uygulama
Yumuşak ses tonu ile konuşma
Fiziksel temas ile sevgi ve ilgi gösterme
Birlikte zaman geçirme
Var olan uyaranları ortamdan uzaklaştırma veya azaltma
**Çocuğa ölüm gerçeğini anlatın.Ölümle ilgili durumda çocuğun sorularına cevap verin.
4-6 Yaş Tepkiler
Kendini çaresiz güçsüz hissetme
Korkma
Ölüm söz konusu ise yalnız kalmaktan korkma
oyunlarında duygu ve düşüncelerine yönelik canlandırma
sürekli bir yetişkin ile olmak isteme
ölüm var ise geri geleceğini düşünme
davranışlarda gerileme
belli ritüelleri tekrarlama
bebeksi konuşma
parmak emme
ölümü hastalık veya yaşlılık ile ilişkilendirme
!!Hastalandı yerine “vücudu mikroplarla savaşıyor.” deyin.Çocuğa her şeyi açıklayın.
7-12 Yaş Tepkiler
Travma sonrası okulla ilgili korkular
akademik başarıda düşme
öfke,suçluluk,başarısızlık duyguları
geriye dönüş( alt ıslatma,parmak emme,bebeksi konuşma)
artan fiziksel rahatsızlıklar(mide bulantısı,karın ağrısı)
ayrılık kaygısı,korku,uyku sorunları
saldırganlık,şiddet içeren oyunlar
duygu ve düşüncelerini düzenlemekte güçlük
okula gitmek istememe
iştah bozuklukları
fazla hareketlilik-hareketsizlik
dikkat bozuklukları
doğal olaylarda korkma
olayı canlandıran oyunlar
sakarlık
ölümle ilgili konuşma isteği
!!!ZAMANINDA MÜDAHALE ÖNEMLİ.
TRAVMA sonrası bir süre beklemeli 3 gün-1 ay arası yaşadığımız duygu durumunu yaşamalı (baş etmeye çalışmalı.)
Sonra ciddi sorunlar devam eder,günlük yaşamı çok etkilerse profesyonel destek alınır.
BELİRTİLERİN HEPSİNİ,BİR İKİSİNİ GÖSTEREBİLİR VEYA HİÇ GÖSTERMEYEBİLİR.Çocuklar birbirlerinin korkularını tetikleyebilir.Çocuk konuşmalarını takip etmek lazım.Paylaşmak istemediklerinde zorlamamak lazım.
7-12 YAŞ YAPILACAKLAR
Kendilerini ifade etmelerine izin verin.
Kabul ve hoşgörü ile destek olun.
Var olan durumu tespit edip,çocuğun durumunu anlayıp ona göre ihtiyacı düşün.Sabırlı,ilgili ve esnek davranın.
Oyun oynamalarına teşvik edin.
Merak ettiklerini açıklayın.
Okul yaşamıyla ilgili beklentiyi azaltın.
Okulda veya evde dikkati kolayca dağılacağı için çok fazla çalıştırmayın.
Ağır sorumluluklar vermeyin.
Basit ve yapılandırılmış görevler verin.
Gerekirse bir uzmanla görüşün.
13-18 YAŞ TEPKİLER
Dünya hakkında olumsuz düşünme
Kendi hakkında olumsuz düşünme
Olumsuz duygu düşünceler yaşama
Çaresizlik Endişe Suçluluk
İştahsızlık
Uyku problemleri
Uyum problemleri
Okul sorunları
Fiziksel sorunlar
Yalnız kalma isteği
Reddetme
Karşı gelme
İntihar düşüncesi
Korkuları ile ilgili sorular sorma
Akranlarıyla daha çok vakit geçirme
Yetişkinlerle iletişimde sorunlar
Madde kullanımı
Cinsel dışavurum
not:İşinizi yapabiliyor,rutin işleri yapıyorsanız ,insan ilişkileriniz iyi gidiyorsa siz travmadan çok etkilenmediniz.
İletişim ortama ve koşullara göre değişir!!!
13-18 yaş neler yapılabilir
paylaşım yapmasına yardımcı olun
esnek olun
kabul,hoşgörü ,destek olmalı
spora yönlendirin
akademik başarılarla ilgili beklentiyi düşürün
okulda,evde fazla çalışmasını beklemeyin
başkalarına yardım etmeleri için onları teşvik edin
gerektiğinde bir uzman ile görüşün.
NOT:Bir ay içinde azalma olmaz ve kişinin işlevini bozucu şekilde devam ederse,travma sonrası stres bozukluğu ve uyum bozukluğu açısından profesyonel bir değerlendirme ve yardım alması önerilir.
