Meb Özel Eğitim tarafından düzenlenen etkinlikte Şenay ALTINYAY hocamızı dinlemek yine büyük bir şans oldu benim için.Hocamıza teşekkür ediyorum.
Aldığım notlar:
İşiterek öğreniyoruz.
Duydukları ,gördükleri ve model aldıklarını birleştirip duyduklarına anlam vermeye başlıyorlar.
İşitme kaybı doğuştan olursa bu durumda aksaklıklar yaşanıyor.
İşitme kaybı;
dinleme becerilerini,dilin fonolojik,morfolojik,semantik ,pragmatik boyutlarını etkileyebilir.
İşitme kaybı olan çocuklarda kullanılacak iletişim becerileri önemli.
Sadece sesi duyması, cihazı takması yeterli değil çocuğumuzun.
Bu alanda başarı için
işitsel algı,dil becerileri,iletişim becerileri toplumsal boyutta çalışılmalı.
Yenidoğan taramaları çok iyi yapılmaktadır.
3 aylık iken tanı konulabilir çocuğa.
Müdahale süreci başlıyor.Çocuğun dil iletişim ,gelişimsel takibi,dinleme,aileyi çocuğu desteklemek farklı problemler var mı fark etmek önemli.
İşitme cihazı veya implant eşikleri önemli.
Tanılayınca kulak arkası verilerek sesi duymasını istiyoruz.
Yaş ilerledikçe sesin duyulma süreci tehlikeye giriyor.erken dönemde tanı ve cihaz çok önemli!!!
1 yaşına kadar cihazla takip ederek işitme cihazlı eşikleri yeterli ise cihaz ile devam edilir yoksa ımplanta geçilir.
En erken bir yaşında ımplanta geçilebilir.
Son yıllarda iki kulağa da implant takılabiliyor ileri derecede duyma kaybı var ise.
İmplant salyangoza yerleştiriliyor ama her çocukta salyangoz gelişmemiş olabilir o zaman implant beyin sapına yerleştiriliyor.
Beyin sapımı koklear ımplant mı dosyasına bakılmalı.
Okullar için FM sistem var yardımcı cihaz (devlet ödemiyor ama aileler alıyor) gürültüde anlama zorluğunu azaltan bir cihaz.FM sistem gürültüyü baskıladığı için faydalı.
Bir radyo frekansı yayıyor FM cihazı.Teneffüste adına bile gürültüden bakamayacak çocuk bu cihazla sese bakabilir.
Ailenin odyolojik takibe gidip gitmediğini sorgulamalıyız.
Kulağın kalıbı alınıyor, yıkaması bakımı yapılmazsa cihazdan gelen sesi duyamaz çocuk,koklear implantın ayarları çocuğua zaman içinde yetmeyebilir.3-6-12 ay ara ile hastaneye gitmesi gerekiyorsa, çocuğun performansında da düşme var ise çocuk kulak burun boğaza muayene olmalı,koklear implant var ise odyologa takip olmalı.
Okulun başında öğretmen istemeli takibe gitmelerini!!!!
Bu çocukların eğitsel değerlendirmesini yaparken
*dinleme ve işitsel algı becerileri
dil becerileri
alıcı dil ifade edici dil
*konuşma becerileri
fonolojik gelişimleri
*iletişim becerileri
bilişsel gelişim
dikkat bellek
*tüm gelişim alanları (başka alanda sorun var mı)
DENVER-GEÇDA
*AİLEnin çocukla iletişimi
*Aile özellikleri
*sosyokültürel farklılıklar
*eğitim ortamları
*yaşadığı yerin özellikleri
YOLA HANGİ HARİTA İLE ÇIKACAĞIMIZI BELİRLEMEMİZ İÇİN BUNLAR ÖNEMLİ.
Sahada birçok test var.
Çocuğu değerlendirirken
gözlemler,standart testler,ölçüt bağımlı test araçları,doğal video kayıtları,aile -yakın görüşmeleri,öğretmen görüşleri BÜTÜNCÜL değerlendirme olmalı.
Dinleme-işitsel algı becerilerini değerlendirirken
fark etme,ayırt etme,anlama,tanıma,yorumlama becerilerine bakılır ve çalışılır.
Canlı seslerle çalışıldıktan sonra kayıttan sesle çalışılmalı çocukla.
Önce sessiz ortamda sonra gürültülü ortamda sesle çalışılmalı.
ALICI DİL-İFADE EDİCİ DİL SÜRECİNİN GELİŞİM AŞAMALARINA BAKMALISIN ÖĞRETMENİM!!!!
Başlama düzeyimizi çocuğun dil yaşı etkilemeli,takvim yaşı dikkate alınmamalı.
Dil yaşı ile uyumlu materyaller kullanılmalı.
Eğitimlerde öğrencilerini alıcı dili için çalışılmalı.
sÖYLEYİP TEKRAR ETMESİNİ İSTİYORUZ AMA ANLIYOR MU BUNA DA BAKMALIYIZ.
Erken çocuklukta basit ve sade dil kullanıyor aileler ,çeşitlilik olmalı çocuklara kullanımda edat,bağlaç ,…gibi.
İletişim becerilerinde
jest,amaçlı iletişim,yüz ifadesi,sıra alma ve vokalizasyon çalışmalıyız.
duygularını ifade etmeliler,yardım talep etmeliler,ortam ve bağlama uygun sohbet etme,istemediği durumları ifade etme,gelecek için veya olasılık durumları için yorum yapma üzerinde de çalışılmalı.
Konuşma sesleri üretim becerileri
Normal gelişim gösteren çocukların ses üretim aşamalarına dikkat edin.
Ses üretiminde sıkıntı var iken farklı çalışmalar yapmayın çocuğu zorlayacak.
Çocuğun gelişimine dikkat etmelisiniz.
Artikülasyonda çocuk sesi kelimenin başında ortasında sonunda çıkaramıyorsa sorun var demektir dil konuşma terapisti devreye girmeli.Uygun yaşta çalışılmalı.
Sesler arasındaki farkları fark etmek zor ise fonolojik problemler yaşanıyor.
Fonolojik problemlerde çocuğun duymasını sağlamak önemli,çocuğun tekrar etmesini istemeyin bolca duysun.fONOLOJİK farkındalık için biz öğretmenler çalışabiliriz.
ÇOCUK SESİ DUYMALI.
CİHAZIN SAĞLADIĞI KONFOR KADAR DUYUYORLAR.Her sesis de ayırt edemiyorlar.
Duyamazsa sesi üretemez konuşamaz dudak okuma ,işaret dili gibi destekler kullanmalıyız.
İşitme kaybının yanında gelişim geriliği,işitsel nöropati,öğrenme güçlüğü,görme bozukluğu,otizm ,zihinsel engel de görülebilir.
Okul öncesi veya okul sırasında öğretmen takibi değerli.
TANILADIK-CİHAZ KULLANIYOR- her alanı DEĞERLENDİRDİK-ek bir problem var mı baktık-süreci yönetiyoruz
hangi iletişim dilini kullanacağız???
sözel dil mi işaret dili mi?
kaynaştırma mı işitme engelliler okuluna mı
DİL GELİŞİM YAŞI ÖNEMLİ!!!!
Bu konuda farklı düşünceler var.İşitme engelliler okulunda görev yapacak öğretmenler işaret dilini çok iyi kullanmalı.
İŞİTSEL REHABİLİTASYON
KİŞİ ÇEVRESİ İLE MAKSİMUM SEVİYEDE İLETİŞİM KURMALI ,DUYDUĞU SESİ KULLANMALI.
Uyum ile tüm alanların birlikte ilerlemesi gerekiyor.Önce dinlesin sonra dil ile çalışırım denmemeli eş zamanlı tüm alanlarda çalışılmalı..
Çocuk için implanta uyum süreci kolay değil.
Okul implant ile ilgili bilgi sahibi olmalı.
Çocuk kendini ifade ediyorsa çocuk sınıfa tanıtmalı,yoksa öğretmen çocuk sınıfta değilken diğer çocuklara bunun anlatılması gerekiyor.
Okuldaki herkes çocuğun implantı olduğunu bilmeli.
İMPLANT kullanan çocuk emar çekilmemeli.(okulda düşme olur da çocuk hastaneye götürülürse)
Çocuğun duyması için implantı düzenli kullanması gerekli,yedek pil veya bataryaların okulda olması gerekebilir.
İŞİTME SES DUYULURSA DİNLEME BEYNE ULAŞIRSA OLUR.
DİNLEME PRATİK GEREKTİRİR.
GÜRÜLTÜLÜ ORTAMDA DİNLEMELERİ GÜÇLEŞİR ÇOCUKLARIN.DİKKATLERİ DAĞILIR.
Aile merkezli müdahaleler ön planda.
dil ve iletişim becerisi için aileyi işin içine almak gerekir.
çünkü dil doğal ortamda öğrenilir.
Bir çocuğun kelimeyi öğrenebilmesi için kelimeyi binlerce kez duyması lazım.
Günlük hayatta dört bin tekrarı yakalamak için aileye öğretmen eğitim veriyor ,pratik yapıyor aile,günlük hayata taşıyor.
Şu an cihazların hafızası var odyologlar bu hafızadan çok şey görebiliyorlar.Ailelere dinleme stratejileri öğretiliyor.
Sesleri tekrar ile değil de melodik bir ses ile oyunlaştırarak çocuğa verelim.
Soruyu cevaplayamazsa ,soruyu aileye soruyoruz.(çocuk söylenen soruyu tekrar etme hatasına düşmesin diye)
Sırayla konuşuyoruz .
“ÇOCUKLARLA OYUN OYNAMAYI BİLEMYEN EĞİTİMCİ OLAMAZ.”SALZMANN
AİLEYE ÇOCUKLA OYUN OYNAMA SÜRECİNİ ÖĞRETMELİYİZ.
EV DIŞI FIRSATLARI KULLANMALARINI DA AİLELERE ÖĞRETMELİYİZ.
FIRSATA DÖNÜŞTÜRME,RUTİNLER OLUŞTURMA önemli.
4000 tekrarları yakalayabilmek için.
Çocuğun gelişimini kayıt altına almalı öğretmen de veli de.
KURALLI olunmalı.
Günlük rutinler hakkında aileden bilgiler alabiliriz,hangi kelimeleri önceliğimize alacağımızı belirleyebilmeliyiz.
arkadaş-diğer aile bilgilendirmesi olmalı okulda.
okul bölümlerinin adını öğretmeliyiz.
takvim yaşı itibariyle okula başlayan çocuğun dil yaşı geride ise okuldaki kavramlar çocuğa öğretilmeli.
sınıftaki arkadaşlarının fotoğrafları verilerek çocuğun öğrenmesi sağlanmalı.
okulda işlenecek konu hakkında evde ön çalışma yapılmalı.
sınıf akustiği ve oturma düzeni önemli.
GÜRÜLTÜ !!!
Farklı soru kalıplarını öğretmeliyiz.mecazlar benzetmelerde zorlanılıyor.akademik süreçte zorluklar olabiliyor.
Okul öncesinde bağlaç kullanımı uzun cümleler kullanımı deyimler kullanılmalı günlük hayatta kullanımı önemli.
SADECE KARTLARLA ÇALIŞINCA KARTLARDAKİ KELİMELERİ BİLİYOR.
KİTAP BAKARKEN ETKİLEŞİMLİ KİTAP BAKMAYİ ÖĞRETMELİYİZ.
Dil yaşına göre kitap seçmeliyiz çocuğa,erken kitapla tanışmalı çocuğumuz.bimece şarkı tekerleme olmalı.
önce cümle kursun sonra şarkı öğretiriz değil ,önce dinlesin bolca şarkıyı.
takı ve eklerle ilgili çalışmalar, zıt anlamalar ,eş anlamlar, belirtisiz sıfatlar,belirtisiz zamirler zorlanılan okul dönemi kavramları.
